سوختگی آسیبی به پوست یا بافتهای زیرین است که در اثر گرما، مواد شیمیایی، برق، تشعشع یا اصطکاک ایجاد میشود. سوختگیها بر اساس شدت و نوع عامل آسیبزا طبقهبندی میشوند و مدیریت آنها به این موارد بستگی دارد.
انواع سوختگیها بر اساس شدت:
سوختگی درجه ۱:
آسیب سطحی به لایه بیرونی پوست (اپیدرم).
علائم: قرمزی، درد خفیف، و تورم.
مثال: آفتابسوختگی خفیف.
سوختگی درجه ۲:
آسیب به اپیدرم و لایه میانی پوست (درم).
علائم: قرمزی، تاول، درد شدید، و ترشح مایع از زخم.
درمان: ممکن است به مراقبت پزشکی نیاز باشد.
سوختگی درجه ۳:
آسیب عمیق به همه لایههای پوست و گاهی بافتهای زیرین.
علائم: پوست سفید یا زغالی، بیحسی (به دلیل تخریب اعصاب).
درمان: نیاز به مداخله پزشکی فوری.
سوختگی درجه ۴:
آسیب به ماهیچهها، استخوانها یا سایر ساختارهای عمیق بدن.
بسیار خطرناک و معمولاً تهدیدکننده حیات.
علل سوختگی:
حرارتی:
تماس با آتش، مایعات داغ، بخار یا اجسام داغ.
شیمیایی:
تماس با مواد شیمیایی اسیدی یا قلیایی قوی.
الکتریکی:
تماس با جریان برق که ممکن است با آسیبهای داخلی همراه باشد.
تشعشع:
قرارگیری در معرض تابشهای مضر (مانند اشعه فرابنفش یا رادیواکتیو).
اصطکاک:
کشیده شدن پوست روی سطوح خشن (مانند سوختگی طناب).
درمان اولیه سوختگیها:
سوختگیهای درجه ۱ و سطحی:
خنک کردن ناحیه با آب خنک (نه یخ) به مدت ۱۰-۲۰ دقیقه.
استفاده از پمادهای مرطوبکننده یا آلوئهورا.
پوشاندن ناحیه با پانسمان تمیز و خشک.
سوختگیهای درجه ۲:
خنک کردن ناحیه آسیبدیده.
تاولها را نترکانید.
مراجعه به پزشک در صورت شدت علائم.
سوختگیهای درجه ۳ و بالاتر:
فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
ناحیه سوخته را با یک پارچه تمیز بپوشانید.
از کندن لباس یا اعمال فشار روی ناحیه سوخته خودداری کنید.
سوختگیهای شیمیایی:
شستشوی فوری ناحیه با آب فراوان به مدت حداقل ۲۰ دقیقه.
مراجعه به اورژانس.
سوختگیهای الکتریکی:
قطع جریان برق در صورت امکان.
ارزیابی تنفس و نبض فرد؛ در صورت نیاز، احیای قلبی-ریوی (CPR) انجام دهید.
مراجعه به پزشک، حتی اگر آسیب ظاهری کم باشد.
عوارض احتمالی سوختگی:
عفونت: ورود میکروبها به پوست آسیبدیده.
کمآبی: به دلیل از دست دادن مایعات از سطح زخم.
شوک: کاهش شدید فشار خون در سوختگیهای شدید.
جای زخم: باقی ماندن اثر زخم یا تشکیل کلوئید.
مشکلات عملکردی: محدودیت حرکت در صورت درگیری مفاصل.
پیشگیری از سوختگی:
در خانه:
دور نگهداشتن کودکان از اجاقگاز، مایعات داغ و وسایل برقی.
نصب آشکارساز دود.
استفاده از مواد شیمیایی در محیطهای دارای تهویه مناسب.
در محیط کار:
پوشیدن لباسهای محافظ و رعایت دستورالعملهای ایمنی.
آفتابسوختگی:
استفاده از کرمهای ضدآفتاب با SPF بالا و پوشش مناسب.
نکته مهم:
سوختگیهای شدید (درجه ۳ و ۴) نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. اقدام سریع و صحیح میتواند خطر عوارض را کاهش داده و به بهبودی کمک کند